राष्ट्रसङ्घको आणविक निगरानी संस्थासँग सहकार्य गर्न ‘प्रतिबद्ध’ रहेको इरानको भनाइ

तेहरान । इरानका उपविदेशमन्त्री काजेम घरिबाबादीले आफ्नो देश संयुक्त राष्ट्रसङ्घको आणविक संस्थाका प्रमुख राफेल ग्रोसीसँगको भेटवार्तापछि उनको देश संस्थासँग सहकार्य गर्न ‘प्रतिबद्ध’ रहेको बताएका छन् ।

घरिबाबादीले एक्समा एक पोस्टमा भियनामा अन्तर्राष्ट्रिय आणविक ऊर्जा एजेन्सी (आइएइए) का प्रमुखसँग भएको वार्ता ‘खुला र रचनात्मक’ भएको बताए । “आफ्नो राष्ट्रिय सुरक्षा र चासोको रक्षा गर्दा इरान आफ्नो सुरक्षा दायित्वको ढाँचाभित्र आइएइएसँग सहयोग गर्न प्रतिबद्ध छ”, उनले आणविक हतियारको प्रसारलाई रोक्ने उद्देश्यले एजेन्सी प्रोटोकललाई उल्लेख गर्दै भने ।

आफ्नो पोस्टमा ग्रोसीले ‘इरानको आणविक कार्यक्रमको शान्तिपूर्ण प्रकृतिको विश्वसनीय ग्यारेन्टी प्रदान गर्न सहयोग अपरिहार्य’ भएको बताए ।

यसअघि सोमबार विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता इस्माइल बगााईले बैठक ‘एजेन्सीसँग हाम्रो चलिरहेको संलग्नताको एक हिस्सा’ भएको बताएका थिए ।

घरिबाबादीले शुक्रबार बेइजिङमा आफ्ना रुसी र चिनियाँ समकक्षीहरूसँग वार्तामा भाग लिएपछि अस्ट्रियाको राजधानीमा भएका छलफलहरू भएका हुन् ।

“इरानको शान्तिपूर्ण आणविक सुविधाहरू विरुद्धको खतरा बढेको छ, हामीले आइएइएसँग परामर्श तीव्र पार्नु स्वाभाविक हो”, बगाईले भने ।

मार्च ७ मा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले इरानका सर्वोच्च नेता आयतोल्ला अली खामेनीलाई देशको आणविक कार्यक्रममा नयाँ वार्ताको आग्रह गर्दै पत्र लेखेका थिए  तर अस्वीकार गरेमा सम्भावित सैन्य कारबाहीको चेतावनी दिएका थिए ।

इरानले पत्र प्राप्त गरेको पुष्टि गरेको छ । बगाईले सोमबार ‘मूल्याङ्कन पूरा भएपछि’ जवाफ दिइने बताए ।
दशकौँदेखि संयुक्त राज्य अमेरिकाको नेतृत्वमा रहेका पश्चिमी देशहरूले तेहरानले आणविक हतियार विकास गर्न खोजिरहेको आशङ्का गर्दै आएका छन् ।

इरानले यी दाबीहरू अस्वीकार गर्दै आफ्ना आणविक गतिविधिहरू ऊर्जा उत्पादन सहित केवल शान्तिपूर्ण उद्देश्यका लागि भएको जोड दिंदै आएको छ ।

सन् २०१५ मा इरानले संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्का पाँच स्थायी सदस्यहरू–बेलायत, चीन, फ्रान्स, रुस र संयुक्त राज्य अमेरिकाका साथै जर्मनीसँग आफ्नो आणविक गतिविधिहरू सीमित गर्ने सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेको थियो ।

तर सन् २०१८ मा ट्रम्पले एकतर्फी रूपमा अमेरिकालाई सम्झौताबाट बाहिर निकालेका थिए ।
तेहरान एक वर्षसम्म सम्झौता अन्तर्गतका आफ्नो दायित्वप्रति प्रतिबद्ध रह्यो तर त्यसपछि युरेनियम समृद्धिकरण स्तरहरू ६० प्रतिशतसम्म बढाउँदै तिनीहरूबाट पछि हट्न थाल्यो ।

यी स्तरहरू आणविक बम विकास गर्न आवश्यक ९० प्रतिशत सीमाभन्दा धेरै नजिक छन् र सम्झौताअन्तर्गत इरानको समृद्धिकरण सीमा तीन दशमलव ६७ प्रतिशतभन्दा धेरै माथि छन् ।

हालैका महिनाहरूमा इरानले आफ्नो आणविक गतिविधिहरूमा प्रतिबन्धको बदलामा तेहरानमाथि प्रतिबन्धहरू हटाएको सम्झौतालाई पुनर्जीवित गर्ने प्रयासमा बेलायत, फ्रान्स र जर्मनीसँग धेरै चरणको वार्ता गरेको छ ।