प्राचीनभित्र आधुनिक मनोविज्ञान



डा. गोविन्दशरण उपाध्याय ।

आज भन्दा २५ सय वर्ष पहिला आचार्य विष्णु शर्माले बालबालिकालाई तल लेखिएको कुरा सिकाएका थिए –

मन्त्रे तीर्थे द्विजे देवे दैवज्ञे भेषजे गुरौ |
यादृशी भावना यस्य सिद्धिर्भवति तादृशी ||

मन्त्र, तीर्थ, ब्राह्मण, देवता, औषधि र गुरूमा जस्तो विश्वास गर्यो तेस्तै फल प्राप्त हुन्छ वा परिणाम प्राप्त हुन्छ |

विचारणीय : आजको विज्ञान मान्छेका ५०% रोगहरू उसले प्रयोग गर्ने औषधिले होइन उसले प्रयोग गर्ने औषधि र औषधि दिने चिकित्सक प्रतिको विश्वासले निको हुने कुरा प्रमाणित गरेको छ | औषधिको ज्ञान सर्वसाधारणलाई हुँदैन | सर्वसाधारणले त चिकित्सकले दिएको औषधि खाने हो – विष होस् वा अमृत हामीले खान्छौं | यदि औषधिमा विश्वास भएन भने औषधिले कम काम गर्छ |

मन्त्रको अर्थ मनलाई त्राण अर्थात् सुरक्षाको अनुभूति गराउनु हो | विश्वभरी कुनै नकुनै रूपमा मन्त्रउपचार गरिन्छ | हरेक धर्ममा तीर्थाटनको व्यवस्था छ | मान्छेहरू तीर्थ गएर सन्तुष्टि प्राप्त गर्छन् | विश्वभरिनै कर्मकाण्ड गराउने विधि छन्, मान्छेले ती कर्मकाण्डलाई नै संस्कारका रूपमा लिन्छन् | सभवत: “पहिचान” भनेकै यसैले निर्धारित गर्छ | यदि गुरूमा विश्वास छ भने गुरूप्रतिको समर्पणले उद्देश्य प्राप्तिमा सहज हुन्छ |

मान्छेको जीवन विज्ञान, ज्ञान, साम्यवाद, पूंजीवाद, समाजवाद वा एउटा धर्मले चल्दैन | खुसी, सन्तोष वा पूर्णताको विश्वासले मान्छेलाई जतिधेरै सन्तोष प्राप्त हुन्छ, अन्यबाट हुँदैन | विज्ञानले मान्छेको जीवन सरल अवश्य बनाएको छ तर “धेरै सम्पत्ति धेरै सुख”को आत्मघाती प्रतियोगिता सृजित गरेर मान्छेको जीवनलाई अत्याधिक तनावपूर्ण बनाएको छ |

मन्त्र, गुरू, देवता, तीर्थ, गुरू तथा ब्राह्मण कर्मलाई विज्ञानले अन्धविश्वास भनेर घृणा गर्छ तर आफै पनि विज्ञानको योग्यतामा आँखा चिम्लेर विश्वास गर्छ | शब्द बदलिए पनि आचार्य विष्णु शर्माले स्थापित गरेको प्रतिमान परिवर्तित हुनैसक्दैन | मन्त्र, गुरू, देवता, तीर्थ, गुरू तथा ब्राह्मणप्रतिको विश्वास र तेसबाट उत्पादन हुने मानसिक, बौद्धिक सन्तुष्टि अजेय रहने छ |

उपरोक्त तत्थ्य पण्डित विष्णु शर्माले २५ शय वर्ष पहिला नै बोलेका थिए | यो सकारात्मक मनोविज्ञान वा दर्शनशास्त्रको उत्पत्ति हो | विदेशीलाई गुरू थाप्नेहरूले एकपटक विचार गरूँन् |

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?

प्रतिक्रिया दिनुहोस
बागलुङमा आगो निभाउने क्रममा जलेर एक जनाको मृत्यु, दुई घाइते

  ढोरपाटन (बागलुङ) । बागलुङमा आगलागीमा परी एकजानको मृत्यु भएको छ भने दुईजना

नेपालमा विश्वमै सबैभन्दा सस्तोमा हाइड्रोजन उत्पादन गर्न सकिने

  काठमाडौँ । नेपालमा जलविद्युतसँगै हाइड्रोजन, सौर्य, वायु जस्ता वैकल्पिक ऊर्जा उत्पादनमा पनि

उपनिर्वाचनमा निर्धक्ककासाथ मतदान गर्न आयोगको अपील

काठमाडौं । उपनिर्वाचनको तयारी पूरा भएको छ । शनिबार इलाम– २ र बझाङ

शक्तिमा रहँदा मात्तिनेहरु सकिन्छन्ः माधव नेपाल

काठमाडौँ । नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत समाजवादी)का अध्यक्ष एवं पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालले समाज