‘मेरो बोल्ने हक माओवादीले दिएको हो भन्नेमा मलाई माखाको पित्तजत्ति पनि विश्वास छैन’

शायद उसलाई याद नहुन सक्छ, माओवादीले हतियार उठाउनुअघि नै मदन भण्डारीले राजालाई श्रीपेच खोलेर मैदानमा आउन आग्रह गरेका थिए । बरू आज राष्ट्रपतिलाई त्यस्तै लबजमा च्यालेन्ज गर्ने हो भने त्यो ‘व्यवस्थाविरोधी’ हुन्छ । बरू स्वतन्त्रताका लागि लडेको भनिएका हामीले अरू गर्नै पर्ने काम छोडेर अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता कसरी निमोठ्ने भन्ने कानुन बनाउँदै छौं, त्यतिबेला बोल्नै नपाइने भन्ने तर्क मेरै अनुभवमा पनि सर्वथा झूठो हो ।

सबैभन्दा धेरै मानवअधिकार खुम्चिएको शायद माओवादी हिंसाकै समयमा हो । हिँड्ने, डुल्नेदेखि बोल्नेसम्मको सबैभन्दा कम स्वतन्त्रता र सुरक्षा त्यति बेला नै थियो । आम सर्वसाधारण त छोडौं, स्वयं माओवादीभित्र पनि जसले प्रचण्डसँग अलिकति पनि असहमति राख्यो, त्यो भौतिक रूपमैं सफाया भयो । यान प्रसाद गौतम त्यसका उदाहरण हुन् । बाबुराम भट्टराई पनि झन्डै मारिनबाट बचेको खबर पढिएको हो । त्यो हिंसा र द्वन्द्वको समयमा राज्य पनि दमनकारी थियो ।

माओवादीले सिन्धुपाल्चोकमा पत्रकार ज्ञानेन्द्र खड्कालाई भलिबलको पोलमा बाँधेर उनकै श्रीमतीको अगाडि आततायी तरिकाले घाँटी रेटेर हत्या गरेको थियो । उनी न सामन्त थिए, न शासक थिए, न सशस्त्र फौजी थिए । उनी एउटा श्रमजीवी निम्नवर्गीय पत्रकार थिए ।
पत्रकारिता गरेकै कारण डेकेन्द्र थापालाई दैलेखमा जिउँदै गाड़िएको थियो । उनी पनि परिवारको हातमुख जोड्ने एकमात्र साधन थिए । कृष्ण सेन इच्छुक पनि निःशस्त्र र निम्न वर्गीय पत्रकार थिए । लेखेकै कारण राज्यले उनलाई सफाया गर्यो । यस्ता उदाहरण लेखिसाध्य छैन ।

जब माओवादीलाई गिरिजा र भारतको आड़मा त्यतिबेला चुनाब जितेको र झन्डै कांग्रेस बराबर रहेको एमालेजत्तिकै सिट दिएर पुनर्स्थापित संसदमा लगियो, बल्ल मान्छेहरूले अलिकति राहत अनुभव गरे । सिलाइएका ओठमा शब्द अङ्कुराउन थाले ।

आज नागरिकता विधेयक पारित हुन नसकेकाले मन्त्रालयले परिपत्रका भरमा बंशज नागरिकता बाँड्नु परेको छ । अत्यावश्यक दर्जनौं कानुनहरू बन्न नसकेकाले स्थानीय तहले बजेट खर्च गर्न र काम गर्न सकेका छैनन् । फलत: त्यो बजेट गाड़ी खरिदमा गएर सकिएको छ । तर सरकार ‘जिस्क्याएको अभियोग’मा नागरिकलाई कसरी थुन्ने भन्ने कानुनको पछाडि लागेको छ । हिजो ज्ञाने चोर देश छोड् भन्ने हक थियो, आज राष्ट्रपतिलाई अपशब्द लेखेको आरोपमा मान्छे जेल पुगिसके ।

र, उसले अझै भन्छ; हेर् तैंले यत्ति बोल्न र लेख्न पाएको मैले गर्दा हो । तर माफी चाहन्छु, माओवादीका कारण अरू धेरै कुरा मैले पाएको हुँला, तर मेरो बोल्ने हक माओवादीले दिएको हो भन्नेमा मलाई माखाको पित्तजत्ति पनि विश्वास छैन ।