धर्मनिरपेक्षता : किन अस्वीकार्य छ ?

डा. गोविन्दशरण उपाध्याय ।

(१) धर्मको अर्थ पन्थ वा सम्प्रदाय होइन | वैदिक संस्कृतिमा धर्मको अर्थ स्वभाव, गुण, प्रकृति तथा असल-ब्यबहार हो | आगोले तातोपान, पानीले चीसोपन, हावाले स्पर्शत्व र मान्छेले चिन्तनशक्ति त्याग्न सक्दैन | धृति, क्षमा, दम, अस्तेय, अहिंसा, विश्वकल्याणको कामना मेरा आफ्ना धर्म हुन् मैले यी मूलगुणहरू कसरी त्याग्न सक्छु |

(२) मेरो देश नेपाल हिमवतखण्ड हो जहाँबाट समस्त सनातन धर्मको आरम्भ भएको हो, जुन देशका कणकणमा ऋषिमुनिहरूले साक्षात्कार गरेका वैदिक ऋचाहरू, उपनिषदका सूक्तहरू र पुराणहरूका मधुर युगजयी गानहरू निर्झारित भैरहेका छन् | दधीचिजस्ता महामानव जसले मानवताको रक्षाका लागि आफ्नो शरीर नै दान दिएर धर्मको पालन गरे | परोपकारका लागि आत्मत्याग गर्नेको सन्तान भएर म कसरी धर्म-निरपेक्ष हुन सक्छु |

(३) इसाईका लागि धर्म क्रुसेड र बाइबलको अनुसरण हो, मुस्लिमहरूका लागि मूर्तिपूजक काफिरहरू विरुद्ध जिहाद हो | बौद्धहरूका लागि धर्म अज्ञान हो, जैनहरूका लागि धर्म कर्मको प्रवाह हो तर मेरो लागि धर्म परोपकार हो (परोपकराय पुण्याय) भने म धर्म निरपेक्ष हुनै सक्दिन | धर्मनिरपेक्षता अर्थात् जिहाद तथा क्रुसेड स्वीकृति |

(४) म हिन्दू हुँ अर्थात् मैले विश्वका कणकणमा परमात्माको उपस्थितिमा विश्वास गर्छु | मेरो व्यक्तित्व यही विश्वासको जगमा निर्मित भएको छ | मैले विश्वका हरेक प्राणिलाई ईश्वरको स्वरूपमा दर्शन गर्छु | तेसैले म इसाई, मुस्लिमजस्ता कट्टर क्रुसेडवादी र जिहादीलाई पनि घृणा गर्न सक्दिन | विश्वका हरेक प्राणीमा ईश्वरको उपस्थिति देख्नु नै मेरो सनातन धर्म हो | तेसैले म धर्मनिरपेक्ष हुनैसक्दिन |

(५) मेरो लागि ज्ञान, कर्म र भक्ति नै जीवनको स्वभाव हो | मेरो संस्कृतिमा अनेकतामा एकता र एकत्वमा अनेकत्वमा विश्वास गर्छ | मेरो हरेक जीवनशैली अनेकताको सम्मान गर्न र असहमतिहरूलाई शास्त्रार्थ गरेर टुङ्गो लगाउने तत्थ्यमा विश्वास गर्छ | माछा, कछुवा, वंदेल, नरसिंहमा विश्वास गर्ने र रूख, खोला, पहाडमा समेत ईश्वरको आराधना गर्ने मेरो संस्कृतिले मभित्र असहमत प्रति घृणा गर्ने स्थान दिंदैन | प्रेम र असहमतिको सम्मान नै मेरो सनातन धर्म हो | तेसैले म धर्मनिरपेक्ष हुनै सक्दिन |

(६) मान्छेले पन्थ परिवर्तन गर्न सक्छ, सम्प्रदाय परिवर्तन गर्न सक्छ, बसेको ठाउँ परिवर्तन गर्न सक्छ तर कुनै पनि मान्छेले आफ्नो मूल वास अर्थात् पृथ्वी, जल, अग्निआदिको मूलतत्व परिवर्तन गर्न सकिन्न | जसरी दियोले आफ्नो प्रकाशकीय धर्म त्याग्न नसकेझैं मैले पनि सनातन धर्म त्याग्न सक्दिन | तेसैले धर्मनिरपेक्षता असम्भव विषय हो | असम्भव विषय स्वीकार्य हुनैसक्दैन |

(७) यहुदीले यहुदीको कुरा गर्छन्, इसाईले इसाई-बाहेकको धार्मिक अस्तित्व मान्दैन, मुस्लिमले जिहाद गरेरै भए पनि काफिरहरूबाट पृथ्वीलाई मुक्त पार्ने प्रतिज्ञा गर्छ तर हाम्रो सनातन धर्मले प्राणीमात्रको कल्याणको प्रतिज्ञा गर्छ | विश्वका हरेक प्राणी समान छन् भन्ने सनातन धर्मको संदेशको संवाहकका रूपमा धर्मनिरपेक्षता असम्भव छ |

(८) धर्मको निर्माण व्यक्तिको लहडले हुँदैन | मोसेजको लहडले यहुदी, जिससको लहडले इसाईको, मोहम्मदको दिवा-स्वप्नले इस्लामको, बुद्धको महत्वाकांक्षाले बौद्धको, महावीरको असहमतिले जैन तथा सिख धर्मको निर्माण वावा नानकको महत्वाकांक्षी चेतनाका कारण भएको हो | सनातनले धर्मको निर्माण, व्यबस्थापनको जिम्मा साक्षात ईश्वरले गरेका हुन् | व्यक्तिले निर्माण गरेका सम्प्रदायको आरम्भ छ भने आरम्भ भएका कारण अवशान पनि छ | अवसानसंग जोडिएकाहरू हारजितको प्रतियोगिता खेल्छन् | राजनीति गर्छन् तर तर धर्मले राजनीतिलाई दिक्षीत, शिक्षित र प्रशिक्षित गर्छ | तेसैले उनीहरूले आफ्नो लाभका कहिले धर्मनिरपेक्षता र कहिले धर्म-सापेक्षताको खेल खेल्छन् | मेरो सनातन धर्मको लक्ष मोक्ष भएकाले म धर्मनिरपेक्ष हुनै सक्दिन |

(९) वेदका अनुसार असल आचरण नै धर्म हो र त्यो साक्षात भगवान्ले निर्माण गर्नुभएको हो | धर्म, अर्थ, काम तथा मोक्षको समग्र नाम पनि धर्म हो | वैदिक साहित्यमा धर्म भनेर सम्प्रदाय बुझिन्न | वैदिक सनातन धर्मभित्र धेरैधेरै सम्प्रदायहरू छन् | सबैका आ-आफ्ना इष्ट देव छन्, आचारविचार छन् तर एकआपसमा घृणा छैन | कृष्ण भक्त देवी मन्दिर, देवी भक्त हनुमान मन्दिर मन्दिर, हनुमान भक्त कुमारको मन्दिरमा सजिलैसंग जान्छन् तर आफ्नो आराध्यदेव/देवीलाई श्रेष्ट मान्छन् | अनेकतामा एकता र एकता अनेकता गुण नै सनातन धर्म हो | कमसेकम सैद्धान्तिकरूपमा सनातन धर्ममा घृणावाद छैन | क्रुसेड र जिहादसंग विद्रोह गरेर स्थापित भएको धर्मनिरपेक्षता मेरो लागि अस्वीकार्य छ

(१०) म मान्छु, संस्कृति परिवर्तनशील विषय हो | देश, काल र परिवेशले हिन्दू संस्कृतिमा असल र कमसल पक्ष दूवै थपेका होलान् तर अपरिवर्तनीय गुणहरू भएको धर्मले (गुण) हिन्दू-सनातन धर्म सधैं प्रकाशित छ | हरेक नेपालीको दैनिकीमा स्थापित छ | तेसैले हरेक नेपाली धर्मप्राण कहलिन्छ | तेसैले होला नेपालका साम्यवादी, पूँजीवादी, समाजवादी तथा नास्तिकहरू पनि सनातन धर्मको छहारी ताप्न वाध्य छन् | हरेक नेपालीको जन्मदेखि मृत्युसम्म फैलिएको सनातन धर्म कसरी निरपेक्ष रहन सक्छ ? अत: फेरी पनि भन्छु, aनेपालको संविधानमा उल्लेख भएको धर्मनिरपेक्षता शब्द गलत छ | तेसैले धर्मनिरपेक्षता अस्वीकार्य छ |

(११) यदि यो लेख पढेपछि पनि कसैले आफुलाई धर्मनिरपेक्षताको पक्षधर नै ठान्छ भने उसको अज्ञानताप्रति खेद व्यक्त गर्न सकिन्छ | पन्थ, सम्प्रदाय, कल्टआदि र धर्मका बीचको फरक थाहा नपाउने वा थाहा पाएर पनि स्वार्थवस बुझ पचाउनेहरू संसारका सबैभन्दा दुखी र स्वार्थी मान्छे हुन् | तेसैले पुन: म भन्छु, मान्छे पन्थ, कल्ट सम्प्रदाय निरपेक्ष हुन सक्छ तर धर्मनिरपेक्ष हुनैसक्दैन | तसर्थ, धर्म-निरपेक्षता अस्वीकार गर्छु र पन्थ निरपेक्षताप्रति सहमति जनाउँछु |